سانترالیسم و دموکراسی در نهادهای حرفه‌ای دندان‌پزشکان

سالیان سال است به این پرسش: ( انجمن های علمی و صنفی چگونه اداره می شوند و چه تفاوتی با هم دارند؟)؛ پاسخ گوناگون داده می شود. در این جا تلاش می کنم با روش دیگری با این چالش روبرو شوم.

از دید من، سازمان دهی این انجمن ها دو گونه است: الف) مجموعه ای در خدمت اراده مرکز. ب) مجموعه ای دارای مرکز.

برای هر یک از این شیوه های سازمان دهیِ ساختارِ انجمن، می توان خوبی ها و بدی هائی برشمرد. در همه ی این انجمن ها، اساس نامه و پروانه فعالیت انجمن، راه رسیدنِ به آماج را روشن می کند.

ما پزشکان سه گونه انجمن داریم که آماج ها و برنامه های اساس نامه ای آن ها با یک دیگر هم سان نیستند:

۱) انجمن های علمی با پروانه کمیسیون انجمن های علمی وزارت بهداشت. ۲) انجمن های صنفی با پروانه شعبه سوم سیاسی وزارت کشور، ۳) انجمن های صنفی با پروانه وزارت کار.

به هر یک از این انجمن ها نگاهی گذرا بیندازیم:

۱)انجمن های علمی با پروانه وزارت بهداشت: این انجمن ها با روش الف اداره می شوند( مجموعه ای در خدمت اراده مرکز). نهادی به نام « کمیسیون انجمن های علمی گروه پزشکی» در بالاسر این انجمن ها قرار دارد. در عمل آن گونه که می بینی، مجمع عمومی اعضای انجمن( بالاترین رکن انجمن) تصمیم گیرنده نهائی برای اداره انجمن نیست و تنها با تایید کمیسیون وزارت بهداشت می تواند مصوبه خود را اجرائی کند.

جدا از این، این روزها از سوی گروهی تلاش می شود مصوبه های کمیسیون وزارت بهداشت، فراتر از اساس نامه ثبت شده و قانونی انجمن علمی اجرائی شود. آن چنان که هیئت مدیره در عمل، تابع مصوبه های کمیسیون وزارت بهداشت شمرده می شود.

این روزها که برخی از انجمن های علمی دندان پزشکان به کار تجاری می پردازند و گردش مالی و عمل کرد هیئت مدیره حساب رسی نمی شود، درگیری های درونی انجمن های علمی دندان پزشکان، کار را به ابهام در برگزاری انتخابات هم کشیده است که نمونه هائی از آن و شکایت برخی از دندان پزشکان از انتخابات اسفند سال ۱۳۹۷ جامعه علمی دندان پزشکی ایران را شاهد بودیم.

مرکز اصلی انجمن علمی می بایست در تهران باشد و با شرایطی می تواند در شهرستان ها نیز شعبه هائی با اختیاری که هیئت مدیره میزان آن را تعیین می کند، داشته باشد. در واقعیت امر، این شعبه های شهرستانی، کارگروه کناری هیئت مدیره مرکز و در خدمت آن هستند.

امروزه می توان از سویه های دیگری هم به این شعبه ها نگاه کرد. یک پزشک که باشنده یک شهر دور از مرکز است، هر چند بر روی کاغذ با باشنده تهرانی برابر حقوق است ولی در عمل، هم وند ( عضو) رده دوم شمرده می شود، زیرا هنگامی که خود را نامزد هم وندی (عضویت) در هیئت مدیره می کند، اگر از سوی یک گروه سازمان یافته ی هم بسته در تهران پشتیبانی نشود، با همه توانائی هایش، چند رای بیش تر نخواهد آورد. ما در شهرستان تهران و شهرستان های کشور، کنش گران آگاه، کارآمد و با تجربه ای داریم. بارها دیده ام هم وندی کم تجربه و کم توان که در تهران یا یکی از شهرستان ها به گونه ای در خدمت گروه هم بسته ای در هیئت مدیره مرکز ( رئیس و یارانش) بوده است، چون نامش در لیست انتخاباتی هیئت مدیره آورده شده بود، رای آورده است. بازخورد چنین روشی، همان است که می بینیم. هم کاران بسیار با تجربه و توان مند ما در شهرستان ها به انزوا کشیده شده اند. چنین است که پایه های انجمن های علمی روز به روز لرزان تر می شود!!

انجمن های صنفی با پروانه وزارت کشور: انجمن های صنفی ای که از شعبه سوم سیاسی وزارت کشور پروانه فعالیت دریافت کرده اند نیز از گونه الف هستند. ( مجموعه ای در خدمت مرکز) ولی کمیسیون وزارت کشور در کارهای روزمره و انتخابات انجمن ها اعمال سلیقه نمی کند. این انجمن ها، بنا به اساس نامه، آماج های بسته ای دارند و نمی توانند پاسخ گوی چالش های دگرگون شونده حرفه ای یک پزشک مانند مالیات و عوارض شهرداری و تهیه ابزار و غیره باشند. زیرا این انجمن ها سمن ( سازمان مردم نهاد) اند و وظیفه محدودی دارند. در جامعه پزشکی ایران، وجود این انجمن ها، سدی است در برابر انجمن های صنفی ای که می توانند یار پزشکان برای گشایش روان و کارآمد چالش های روزمره حرفه ای آنان باشند. سال ها است نا کارآمدی این انجمن ها خود را نشان داده است ولی گروهی هنوز بر بقای این گونه انجمن ها پافشاری می کنند.

انجمن های صنفی با پروانه وزارت کار( کارفرمائی و کارگری): این انجمن ها با روش (ب) اداره می شوند.( مجموعه ای دارای مرکز). در این روش، در هر شهرستان یک انجمن مستقل شهرستانی( با نام : انجمن صنفی پزشکان شهرستان … » یا «انجمن صنفی دندان پزشکان شهرستان …» تشکیل می شود. می توان از گرد آمدن چند شهرستان در یک استان، انجمن صنفی استانی را سامان داد. ( مانند: انجمن صنفی دندان پزشکان استان …) و سپس با ایجاد یک شورای هماهنگی بین استان ها، کانون صنفی سراسری پزشکان ( دندان پزشکان) کشور را تشکیل داد. در این شیوه، استقلال هر شهرستان پایدار می ماند ولی در رویه کشوری نیز نهاد هم آهنگ کننده برای پیش برد آماج های سراسری شکل می گیرد. تاسیس این انجمن ها بسیار ساده است و هم کاران می توانند با مراجعه به اداره کار در هر شهرستان از شرایط آن آگاهی یابند. چون پزشکان و دندان پزشکان هر شهر، یک دیگر و مسئولان شهرستان را می شناسند، گشایش چالش های حرفه ای روان تر و ساده تر می شود و دیگر این گونه روند کار پیش نمی رود که هم وند انجمن در شهرستان، چرخ پنجم انجمن شود و چشم به درگاه هیئت مدیره مرکز بدوزد و…

در انجمن های صنفی با پروانه وزارت کار، مجمع عمومی به راستی بالاترین رکن تصمیم گیرنده است و بالا سر مجمع عمومیِ هم وندان انجمن ( اعضای انجمن) کمیسیونی نیست که به انجمن به مانند یک کارگروه کنار وزارت خانه برخورد کرده و با دخالت در زندگی روزمره به ویژه انتخابات انجمن، اعمال اراده کند. از این دیدگاه، در انجمن های صنفی وزارت کار، حقوق اساسی هم وندان انجمن بیش تر رعایت می شود تا در انجمن های علمی وزارت بهداشت.

ادامه دارد

شهریور ۱۳۹۹
گرگان
آیرج کی‌پور